Paragraaf C - Onderhoud kapitaalgoederen

Het BBV schrijft voor dat de paragraaf betreffende het onderhoud van kapitaalgoederen ten minste de volgende kapitaalgoederen bevat:
a.    wegen;
b.    riolering;
c.    water;
d.    groen;
e.    gebouwen.
 
Van de kapitaalgoederen wordt aangegeven:
a.    het beleidskader;
b.    de uit het beleidskader voortvloeiende financiële consequenties;
c.    de vertaling van de financiële consequenties in de begroting en  jaarrekening.
 
In deze paragraaf lichten wij de consequenties toe van het gekozen kwaliteitsniveau voor kapitaalgoederen binnen het beleidskader.
 
Algemene uitgangspunten
De gemeente beheert ongeveer 310 hectare aan openbare ruimte. Onder deze openbare ruimte vallen: wegen, riolering, infrastructurele kunstwerken waterpartijen en openbaar groen. Verder rekenen wij alle virtuele objecten (niet zichtbaar zoals kadastrale grenzen) en reële objecten (zichtbaar, zoals een bouwwerk) onder, op en boven de grond als taak toe aan de openbare ruimte. Gebouwen behoren niet tot de openbare ruimte, maar worden wel als kapitaalgoed meegenomen. Hieronder geven we voor deze kapitaalgoederen een nadere beschrijving van de wijze van beheer en onderhoud. Het beleid voor het onderhoud van de kapitaalgoederen is onder meer opgenomen in het overzicht kader stellende beleidsnota’s en onderhoudsplannen.
 
Wettelijke bepalingen
Van toepassing zijn onder meer de volgende documenten,  "Notitie Materiële vaste activa " (2019) en  “Handreiking onderhoud kapitaalgoederen”  (2020)  uitgebracht door de Provincie Noord-Brabant als toevoeging op deze notitie. Tevens is kennisgenomen van het themaonderzoek paragraaf onderhoud kapitaalgoederen van 19-03-2025. 

Deze notities behandelen de wijze van activeren, waarderen en afschrijven van activa en het onderhoud van kapitaalgoederen. Ook zijn aandachtspunten voor de financiële verordening opgenomen. Het BBV schrijft recente beheerplannen voor. Onder een recent beheerplan wordt verstaan: maximaal vijf jaar oud. Voor het verslagleggingsjaar 2025 mag het beheerplan derhalve niet ouder zijn dan 2021. Van deze vijf jaar kan door de raad alleen gemotiveerd afgeweken worden. 

Onderhoudskosten worden gemaakt om het object gedurende de levensduur op een bepaald kwaliteitsniveau te houden of weer te krijgen (naar behoren laten functioneren en een bepaalde representativiteit laten behouden). Onderhoud kan worden onderscheiden in groot onderhoud en klein onderhoud.

Klein onderhoud
Bij klein onderhoud gaat het om dagelijkse reparaties die noodzakelijk zijn om het object in goede werkende en veilige staat te houden tegen een van tevoren vastgesteld kwaliteitsniveau. Hierbij gaat het om maatregelen die noodzakelijk zijn om het object blijvend naar behoren te laten functioneren of haar representativiteit te laten behouden. Klein onderhoud vindt meestal plaats naar aanleiding van meldingen.  De uitgaven voor klein onderhoud lopen altijd via de exploitatie.

Groot onderhoud 
Groot onderhoud ontstaat na een langere periode van gebruik van een object als gevolg van slijtage. Groot onderhoud betreft doorgaans gepland onderhoud van ingrijpende aard, veroorzaakt door slijtage. Het wordt uitgevoerd op een substantieel deel van het object en vindt plaats na een langere gebruiksperiode. 
Groot onderhoud vindt meestal plaats naar aanleiding van bevindingen uit de reguliere twee- of vijfjaarlijkse inspectieronden. De uitgaven voor groot onderhoud wordt, met uitzondering van Openbare Verlichting en Groen, gedekt uit een daarvoor bestemde voorziening.

Beleidskader- en onderhoudsplannen
Wij werken zoveel mogelijk met beleid- en onderhoudsplannen. Deze plannen geven over meerdere jaren inzicht in benodigde financiële middelen om de functie van de beheerobjecten, binnen de door de raad vastgestelde beeld-kwaliteitskaders, te kunnen waarborgen.
Het integrale beheerplan ‘Programma Openbare Ruimte’ heeft een doorstart als het programma Duurzame Inrichting Openbare Ruimte (DIOR) dat  in  Q1 2025 door de raad is vastgesteld. In het DIOR zijn de beleidskaders voor het beeld-kwaliteitsniveau van de openbare ruimte vastgelegd. Deze kaders worden verwerkt in de nieuwe beleid- en onderhoudsplannen. In het kader van de bezuinigingen en ombuigingen wordt het DIOR vanaf 2027 financieel geïmplementeerd.

De beleid- en onderhoudsplannen en  de in het DIOR vastgelegde onderhoudsniveaus van de beheerobjecten (kapitaalgoederen) zijn maatgevend voor de uitvoering van de werkzaamheden en voor de onderhoudslasten in het betreffende jaar. Uitsluitend de geplande onderhoudslasten (die van jaar tot jaar kunnen variëren) waarvoor gespaard wordt mogen ten laste van de voorzien worden gebracht.
Onderhouds- en beleidsplannen worden in de regel voor een periode van vijf jaar opgesteld en daarna herijkt en indien noodzakelijk aangepast.  Voor wegen, wordt op basis van de inspecties,  elke twee jaar het onderhoudsprogramma geactualiseerd.

Voor Openbare Verlichting en Groen is gekozen om deze niet via een voorziening te beheersen maar de kosten rechtstreeks via de exploitatie te laten lopen.

In de onderstaande tabellen staan de beleid- en beheerplannen met het jaar van ingang van het  plan en het jaar waarin het plan geactualiseerd moet worden. Een nieuw plan dient uiterlijk na 5 jaar opgesteld te worden of eerder indien er significante wijzigingen zich voordoen. Tevens is opgenomen wat het door de raad vastgestelde onderhoudsniveau  is en of er een voorziening  is ingesteld.

De beleid- en onderhoudsplannen voor Baggeren / Binnenhavens en voor Infrastructurele kunstwerken hebben als gevolg van personele wisselingen en het verschuiven van taken vertraging opgelopen.  Deze onderhoudsplannen worden in het 4 kwartaal van 2025 aan de gemeenteraad voorgelegd. Ook het onderhoudsplan van wegen wordt in het 4e kwartaal van 2025 voorgelegd aan de gemeenteraad. Ook het onderhoudsplan wegen wordt in het 4e kwartaal 2025 aan de raad voorgelegd.

Algemene Beleids- en beheerkaders
De landelijk geformuleerde normen en richtlijnen vormen het uitgangspunt voor de beleids- en beheerkaders. Deze wijze van werken geeft richting aan kwaliteitsniveaus en beheermethodieken en dient als referentie en toetssteen voor onze gemeentelijke normen en aanpak.

De beheeractiviteiten zijn en worden gericht op het voorkomen van achterstallig onderhoud, onveilige situaties en schadeclaims.
De door de raad vastgestelde kwaliteitsniveaus worden geborgd binnen de daarvoor door de raad beschikbaar gestelde budgetten. Om beter in te kunnen spelen op de beleving en de wensen van de gebruiker van de openbare ruimte wordt gewerkt in wijkteams.

Planningen

Op basis van de beleids- en beheerplannen en de uitgevoerde inspecties worden door de assetbeheerders uitvoeringsplannen opgesteld voor het uitvoeren van de onderhoudswerkzaamheden.  We beoordelen vooraf aan de uitvoering of de aanpak die op basis van de inspecties wordt voorgesteld noodzakelijk is. De beeld-kwaliteitskaders die in het DIOR zijn vastgesteld zijn hierbij leidend.. Ook spelen de integrale aanpak, participatie en vraaggericht werken een mede bepalende rol voor de jaarlijkse planning.  

Integrale werkzaamheden 
Voor de uitvoering van beleids- en beheertaken geldt dat deze zoveel mogelijk integraal tot stand komen. Op deze wijze nemen we bij de aanpak van een weg zo nodig ook de riolering, de openbare verlichting, het groen, klimaatadaptatie  en verkeersmaatregelen mee. Vanaf 2029 wil Enexis beginnen met het verzwaren van het energienetwerk in de gemeente (energietransitie).

In 2026 starten we met de voorbereiding/uitvoering van de volgende werkzaamheden

• Randonkelstraat/Rijtselaan  (incl. vervangen riolering en klimaatadaptieve inrichting)
• kruispunt Stationstraat/Centraleweg (verkeersveiligheid)
• Zalmweg, Ramgatseweg en Brasem (verhardingen en klimaatadaptieve maatregelen, mede in het kader van 'Toekomst bestendig Dombosch))
• 't Lint (tracé Kerklaan - Luiten Ambachtstraat
• Beellaertsweg
• voorbereiding vervangen Bergse Brug 
• Beschoeiing Vestingwallen

Integrale afstemming bij rehabilitatie werkzaamheden

Bij de uitvoering van rehabilitaties wordt altijd gekeken of integrale afstemming met andere werkzaamheden, zoals duurzaamheid en energietransitie. Daarnaast vindt tweemaal per jaar een afstemmingsoverleg  met betrekking tot de reguliere (onderhouds)werkzaamheden van Brabant Water en Enexis plaats.

Financieel kader
In de onderstaande tabellen treft u het verloop van de van de voorzieningen  en de jaarlijkse exploitatie uitgaven voor groen en openbare verlichting aan.

S.= saldo
Stort.= storting
Onttr.= onttrekking

De tabel "staat van de voorzieningen" schetst een beeld van de jaarlijkse toevoegingen en onttrekkingen die van invloed zijn op de exploitatiecijfers. In deze staat zijn de feitelijke aanwendingen niet meegenomen. Deze feitelijke aanwendingen worden gebaseerd op meerjarige plannen die periodiek geactualiseerd moeten worden. Indien uit de actualisatie blijkt dat een voorziening ontoereikend wordt dan dient hiervoor tijdig een maatregel moeten worden getroffen. Maatregelen kunnen in de jaarrekening opgenomen worden, maar ook in de meerjarenbegroting van het volgende jaar.