Programma 2 Opgave Duurzaamheid

We werken aan een toekomstbestendig energiesysteem in onze regio. We verminderen onze energiebehoefte van inwoners door in te zetten op besparing.  De energievraag die overblijft vullen we in door duurzame energie op te wekken. Daarnaast geven we invulling aan de landelijke en regionale energietransitie door de positie die de gemeente Geertruidenberg heeft in het zijn van een energie-hub.  Hierover meer in de paragraaf Powerport. Tot slot zijn we actief in de warmtetransitie, om op termijn van het gas af te gaan, maar ook door een regionale rol te spelen in de energie infrastructuur. We schrijven hiervoor een warmteprogramma in 2026.

a. Een toegankelijk, duurzaam en toekomstbestendig energiesysteem 
Wij zetten ons in voor het regionale energiesysteem. Gemeente Geertruidenberg heeft met het Amergebied en de Amercentrale een dominante positie in de energietransitie. Hier geven wij zo goed mogelijk invulling aan door de belangen van de gemeente te vertegenwoordigen en daarmee de leefbaarheid en bredere welvaart te borgen. Tegelijkertijd vervullen wij onze maatschappelijke taak om dit energiesysteem mogelijk te maken.  In de paragraaf Powerport gaan we hier verder op in.

b. 33% warmtebesparing t.o.v. 2018 in 2050, 15% in 2030
In 2026 schrijven we een warmteprogramma. Dit is een traject van de lange adem omdat heel wat randvoorwaarden (o.a. isolatie en warmtenet) op orde moeten zijn voordat we daadwerkelijk tot warmtebesparing komen. Hierbij blijven we nauw in contact met de betrokken inwoners. Middelen om de warmtetransitie te ondersteunen vanuit de gemeente zijn in de kadernota geschrapt. Daarom doen we een groter beroep op de markt en hopen we dat het Rijk met aanvullende gelden komt.

c. 100% van de verbruikte energie wordt duurzaam opgewekt in 2050
Stapsgewijs maken we stappen in het opwekken van duurzame energie. Daarvoor zet de gemeente vooral in op zonnepanelen en kunnen we aansluiten op initiatieven in de regio.

We stimuleren actieve mobiliteit (lopen en fietsen), zorgen voor aantrekkelijk openbaar- en deelvervoer en schakelen om naar elektrische voertuigen of voertuigen op hernieuwbare brandstoffen.  Uit onderzoek blijkt dat gedeelde mobiliteit niet als zeer kansrijk wordt beschouwd voor Geertruidenberg. Voor 2026 hebben we geen budget om deelmobiliteit te stimuleren. 

a.    Een volledig dekkende oplaadinfrastructuur
De oplaadinfrastructuur wordt geïmplementeerd door externe partijen. Wij zijn op dit moment samen met de provincie actief in een nieuwe laadpalenconcessie. Daarin  maken we afspraken over de oplaadinfrastructuur van de komende jaren. Dit leidt stapsgewijs tot een dekkend net.

b.    Meer deelvervoer en daarmee minder auto’s
Uit onderzoek blijkt dat deelvervoer voor Geertruidenberg op de korte en middellange termijn niet kansrijk is, behalve in heel specifieke situaties. Voor 2026 zetten we dan ook niet meer in op het stimuleren hiervan en laten dit over aan de markt.

c.    Duurzame voertuigen (elektrisch en waterstof) zijn de norm
Meer en meer stappen we over op elektrische voertuigen. Dit stimuleren we voor inwoners met informatievoorziening en tegelijkertijd maken we er werk van om ons eigen wagenpark volledig te elektrificeren. 

d.    Per fiets en te voet is zo aantrekkelijk mogelijk
In het in 2025 vastgestelde Mobiliteitsplan wordt van het STOMP principe uitgegaan. Binnen dit principe  willen we onze verplaatsingen bij voorkeur te voet (Stappen), per fiets (Trappen) en met de bus (Openbaar vervoer) laten plaatsvinden. Daarna eventueel via mobiliteitsdiensten (M) en daarna pas met de privéauto ( P) . Dit komt ten goede aan onze ambities in het kader van duurzaamheid en mobiliteitstransitie.

We gooien per inwoner veel minder weg. Het afval dat overblijft scheiden we slim zodat we het kunnen opwaarderen en hergebruiken als grondstof. We geven het goede voorbeeld en kopen circulair in. We experimenteren met het verbinden van reststromen in de gemeente en zetten in op bewustwording. Ook kijken we naar kleinschalige circulaire initiatieven in de gemeente die we kunnen faciliteren. 

a.    100% hergebruik primaire grondstoffen in 2050, 50% in 2030
We zetten in op het hergebruiken van de grondstoffen die worden ingezameld. Dit doen we in eerste instantie om een zo goed mogelijke scheiding van afval te creëren waarmee we de afvalstromen als grondstoffen kunnen gebruiken. Daarnaast zijn we nu in de regio actief om te borgen dat de afvalverwerking ook daadwerkelijk circulair plaatsvindt. 

b.    Geen restafval meer in 2050, maximaal 30 kg in 2030
We willen het restafval stap voor stap terugdringen. Daarvoor hebben we de komende jaren veel initiatieven in de planning staan. Het invoeren van Diftar was hiervoor een grote en belangrijke stap waarmee inwoners door middel van prijsprikkels worden gestimuleerd om zo min mogelijk restafval te hebben. Komend jaar blijven we via deze methode inwoners stimuleren en geven we voorlichting waar nodig.

c.    50% minder gebruik primaire grondstoffen in 2030
In de regio maken we afspraken over het terugdringen van het gebruik van primaire grondstoffen. 

We vergroenen onze gemeente; zo voorkomen we hittestress, herstellen we het ecosysteem en stimuleren we biodiversiteitsherstel. We verbeteren onze bodem- en waterkwaliteit. Ruimte voor ‘groen’ en ‘blauw’ wordt leidend in onze ruimtelijke plannen. We maken onze gemeente klaar voor meer extreme weersomstandigheden.

a.    Herstel ecosysteem en biodiversiteit
Met het Omgevingsprogramma Groen creëren we beleid voor al onze vergroeningsambities. Het ecosysteem en biodiversiteit vormen hierin de rode draad. Daaraan wordt een Vergroeningsagenda gekoppeld om daarmee ook uitvoering te kunnen geven aan de beleidsdoelstellingen. Deze is sterk afhankelijk van de beschikbare middelen. Op dit moment kunnen we dit vooral op kleine schaal bij kansen die zich voordoen in het implementeren van bio-divers groen.  De gebiedsinvesteringen vanuit het programma Powerport kunnen mogelijk middelen vrijmaken voor vergroenen op een grotere schaal.

b.    Geen hittestress én wateroverlast in 2050 
Met vergroening gaan we een groot deel van de hittestress tegen. Het beschikbare budget is afdoende voor kleinschalige maatregelen. Voor grotere, structurele aanpak zijn meer middelen nodig. Pas als die beschikbaar komen, kunnen we dit oppakken. Voor wateroverlast geven we invulling aan het Programma Stedelijk Water waarin allerlei inspanningen staan beschreven die wateroverlast moeten voorkomen. Denk daarbij aan voorlichting op scholen en het aanleggen van gescheiden rioleringen.

c.    Vergroende omgeving, meer m2 groen van hoogwaardigere kwaliteit t.o.v. 2023
Bij vervangingsprojecten in de openbare ruimte gaan we meer groen toevoegen. Ook geven we uitvoering aan de ambitie om 100 bomen per jaar te planten. Tot slot zijn we actief met een onnodige verhardingsanalyse. Dit geeft een beeld in de locaties en omvang van locaties die vergroend kunnen worden.

d.    Verbeterde luchtkwaliteit t.o.v. 2023
In 2024 zijn de luchtwaarden voor Raamsdonksveer onderzocht door TNO. Dit onderzoek toont aan dat we ruim onder de Europese grenswaardes blijven en hiermee dus voldoen aan de gestelde eisen. In verband met de bezuinigingen op het duurzaamheidsbudget is het de vraag of we verdere luchtkwaliteitsmetingen in de gemeente kunnen uitvoeren. 

De energietransitie bestaat op hoofdlijnen uit vier onderdelen: de omschakeling van fossiele brandstoffen naar duurzame energiebronnen, het verminderen van onze energiebehoefte, waar mogelijk van van het gas af gaan en het op orde krijgen van de energie infrastructuur. Dit zijn grote uitdagingen en hier zetten we stevig op in. Per onderdeel verschilt de aanpak, maar uiteindelijk willen we een robuust energiesysteem inrichten waarbij inwoners en bedrijven zoveel mogelijk worden ontlast en zelfvoorzienend zijn. Vanuit de regionale samenwerking in Powerport Moerdijk werken we samen met Moerdijk en Drimmelen aan de energie-infrastructuur van de toekomst. Hierover meer in de paragraaf Powerport. 

Om te komen tot een fossielvrije gemeente moeten we werken naar andere manieren van vervoer. Duurzame mobiliteit die kansrijk is binnen de gemeente Geertruidenberg knippen we in eerste instantie op in twee onderdelen: deelmobiliteit en de fietsinfrastructuur. Bij de fietsinfrastructuur kijken we naar de kansen voor het verbeteren van de bestaande netwerken of gewenste ontwikkelingen.

We stimuleren lopen en fietsen door deze vormen van mobiliteit ene prominente rol te geven bij (her)inrichtingen. Daarnaast wordt het aantal openbare laadpalen sterk uitgebreid, Daarmee nemen we onder andere ook de laadstress weg bij inwoners die nu voor de keuze staan om een andere auto te kopen en overwegen om elektrisch te gaan rijden. Het niet kunnen opladen mag geen belemmering zijn bij die keuze om elektrisch te gaan rijden.

We verbruiken momenteel veel meer grondstoffen dan de aarde duurzaam kan leveren, terwijl de wereldwijde vraag naar grondstoffen blijft toenemen. Deze disbalans is op termijn niet houdbaar. Daarom werkt Nederland toe naar een volledig circulaire economie in 2050, met als tussendoel het halveren van het gebruik van primaire grondstoffen in 2030.

In een circulaire economie worden materialen en producten zoveel mogelijk hergebruikt als grondstof. Hierdoor neemt de afhankelijkheid van nieuwe grondstoffen af of verdwijnt deze zelfs geheel. De landelijke doelstellingen en maatregelen proberen wij op lokaal niveau toepasbaar te maken.

Tot nu toe hebben wij ingezet op drie pijlers:
1.    Het verminderen van huishoudelijk afval.
2.    Het ondersteunen van bedrijven bij hun transitie naar circulaire bedrijfsvoering.
3.    Het circulair inrichten van onze eigen organisatie.

Door de voorgenomen bezuinigingen op de budgetten voor circulariteit, zal onze inzet de komende jaren hoofdzakelijk gericht zijn op het reduceren van huishoudelijk afval. Deze activiteiten kunnen worden voortgezet vanuit het budget van team Afval. De ondersteuning van bedrijven en de verduurzaming van onze eigen bedrijfsvoering komen onder druk te staan.

Naast bijdragen aan het beperken van klimaatverandering is er ook een noodzaak ontstaan om ons voor te bereiden op het nu al veranderende klimaat. Van snikhete zomers, tot overstromingen in Limburg. Vanuit het Nationaal Deltaprogramma en de Nationale Adaptatiestrategie komt Nederland in beweging om onze leefomgeving aan te passen aan veranderende weers- en landschapsomstandigheden. Wij geven hier invulling aan door ons te focussen op het beperken van wateroverlast, droogte, hitte en overstromingen. Daarnaast streven we naar een betere bodem-, water-, en luchtkwaliteit ten aanzien van het milieu.