Paragraaf J - Powerport

In- en aanleiding
De gemeenten Moerdijk, Drimmelen en Geertruidenberg zijn in beeld voor de aanlanding van windenergie van zee vanwege haar gunstige ligging en de aanwezigheid van al bestaande cruciale infrastructuur in deze regio. Samen vormen we de ‘Powerport regio Moerdijk/Geertruidenberg’ en hebben we een belangrijke rol in de transitie van energie en de benodigde energie-infrastructuur en het energiesysteem van de toekomst. Het Rijk wil veel nieuwe infrastructuur ontwikkelen in deze regio. Volgens het BOL-besluit van juni 2025 wordt er binnen de regio gezocht naar 700 hectare aan ruimte voor de energietransitie en uitbreiding van bedrijvigheid. Voor Geertruidenberg beperkt het zoekgebied zich tot het Amerterrein en het gebied ten zuid/zuidwesten hiervan (hierna: het Amergebied). Na een verkenning door het Rijk is inmiddels besloten dat aan de Standhazensedijk in de gemeente Geertruidenberg een converterstation wordt gebouwd en het 380 kV-hoogspanningsstation wordt uitgebreid en verbeterd. De planning is dat deze voor 2032 in gebruik wordt genomen. De keuzes van het Rijk  om  de aanlanding van wind op zee in gemeente Geertruidenberg te laten plaatsvinden zijn leidend en niet weerlegbaar door de gemeente, maar we hebben wel invloed op het “hoe” dergelijke initiatieven worden gerealiseerd. Mogelijk volgen er in de toekomst nog meer energietransitie infrastructurele projecten in het Amergebied. 

Concluderend komt er veel op onze gemeente af. De ruimtevraag die dat met zich meebrengt, zet de leefkwaliteit onder druk. De rijksgelden voor de gebiedsinvesteringen om de leefkwaliteit te verbeteren, moeten op een weloverwogen manier worden ingezet. De reden van het “programma Powerport Geertruidenberg” is dan ook om alle ontwikkelingen in kaart te brengen en leefkwaliteitsprojecten aan te dragen ter verbetering van de gemeente. Het vormt daarmee een soort bidbook richting Rijk en andere initiatiefnemers. Deze projectenlijst is tot stand gekomen in samenwerking met de raadswerkgroep Energiek Geertruidenberg, de gemeenteraad, het college en vanuit stakeholders- en inwonersavonden. 

De ontwikkelingen volgen elkaar snel op, daarom is het zaak om dit programma regelmatig te updaten. Wat zeker is, is dat het een flink beroep gaat doen op onze gemeente. Daarom formeren we tevens een programmateam. Dat team is niet alleen noodzakelijk om het programma te kunnen uitvoeren, maar ook cruciaal in het anticiperen op toekomstige ontwikkelingen.

Ambitie en acties
De ambitie is om als energieknooppunt Geertruidenberg de komende tien jaar uit te groeien tot een toekomstbestendig energiesysteem met een verbeterd leefklimaat voor de inwoners. Om dat te bewerkstelligen, zetten we in op twee lijnen: het compenseren van leefkwaliteitsverlies en het verbeteren van de leefkwaliteit. 

Voor 2026 staan de volgende concrete acties gepland:
-    Aanvragen van de eerste tranche van de gebiedsinvesteringen (Q1 2026)
-    Onderhandelen met initiatiefnemers over compenserende maatregelen (de vijf prioritaire projecten)
-    Opleveren van de Amervisie
-    Uitvoeren van (een deel van) de leefbaarheidsprojecten op basis van de prioritering en financiering uit de eerste tranche
-    Vertegenwoordigen van de belangen van de gemeenten bij bovenregionale energieprojecten:
o    Aanlanding wind op zee
o    Ontwerptafel powerport
o    Uitbreiding 380 kV-station GTB
o    Nieuwe 380 kV-lijn richting Krimpen aan de IJssel/Crayestein
o    BECCUS CO2-afvang
o    Delta Rijn-Corridor
o    Verduurzamen van het Amerwarmtenet

Financiën
Voor 2026 verwachten we 11,7 miljoen (inclusief BTW en apparaatskosten) te ontvangen vanuit de eerste tranche van de gebiedsinvesteringen. We schatten in dat we in 2026 ongeveer de helft daarvan inzetten voor het realiseren van de leefbaarheidsprojecten. Deze eerste tranche mogen we inzetten tot 2032. Na ontvangst van de genoemde € 11,7 miljoen zullen we bezien hoe deze (en mogelijke overige inkomsten) in de begroting worden verwerkt. Indien niet alle inkomsten kunnen worden toegerekend aan een begrotingsjaar zal voor alle inkomsten een bestemmingsreserve “Powerport” gevormd worden. Na de eerste tranche volgt ook nog een tweede tranche met een omvang van € 8,6 miljoen. Naar verwachting is hier van een deel bestemd voor onze gemeente. Vooralsnog P.M.